De verkeerde bus naar het Centraal Station
Met sektarische goeroes bedoel ik charismatische volgelingenzoekers die volgelingen hun eigenheid en hun keuzevrijheid proberen te ontnemen. Naast officieel erkende goeroes, zou je veel meer charismatische leiders daaronder kunnen rekenen. Hier volgt mijn voorstelling van hun werkwijze, deels gebaseerd op de verhalen van enkele ervaringsdeskundigen en deels op basis van mijn eigen fantasie en intuïtie. Des te blijer en ongeruster werd ik toen mijn stuk als “helemaal waar”, in plaats van “aardig realistisch”, beschouwd werd door mensen die zelf zoiets hebben ondergaan. Kijk zelf maar wat je ervan vindt en welke elementen je in het ‘gewone leven’ ook wel eens tegenkomt. De eerste fase: Het inladen van de bus. Een intelligent persoon die macht wil vergaren gaat begrijpelijke waarheden verkondigen, waar zijn doelgroep zich mee kan identificeren. Iedereen wordt ingeladen (of ingepakt) met pakkende, heldere en goede woorden die in de normale wereld niet worden geuit, maar die wel leven onder de mensen. Het is een feest van herkenning. De tweede fase: De deuren gaan dicht. “Als deze man dan zo goed ziet wat er mis is met de wereld, waarom zien anderen dat dan niet?” Er ontstaat een gevoel van isolatie bij de groep, want ze voelen zich niet begrepen door hun dagelijkse omgeving. De leider steekt kaarsjes op en zegt dat het in de bus goed is, maar dat ze in de buitenwereld op veel vijanden kunnen rekenen. “Mensen zullen het niet begrijpen waarom jij zo gelukkig bent. Ze zullen jaloers worden. Blijf in de bus, je thuisbasis is hier.” De derde fase: De versnelling van de bus. De demagoog spreekt nog steeds waarheden, maar hij wordt wel door steeds minder mensen helemaal begrepen. Zijn intelligentie stelt hem in staat om zo snel en diepgaand te spreken, dat niemand hem meer precies kan volgen. Tijdens de versnelling probeert de leider de hele groep van zich af te schudden. Hij gaat sneller en sneller en wordt steeds onbegrijpelijker. Maar door wat hij eerder allemaal heeft gezegd, gaat niemand kritische vragen stellen. En als iemand wel bij zichzelf blijft, dan geeft hij die persoon complimenten en bepaalde privileges. Door de genegenheid en de egocentrische veren in de reet, wordt ook de lastigste volger meestal verleid om zijn/haar verzet of kritiek te staken. Ze zijn dan trouwens al zo op snelheid, dat je heel veel lef moet hebben om nog uit te stappen. Alleen voor jou de bus laten stoppen zou een schande zijn. De vierde fase: De gids claimt de weg naar de waarheid en de waarheid zelf te weten. De waarheid ligt bij het ideaal van de leider en als iemand het niet met hem eens is, komt dat doordat diegene nog niet de zuiverheid heeft bereikt die de goeroe onderwijst. De autoriteit wordt opgebouwd en opgeëist, de lijnen worden steeds strakker aangehaald. Het wordt afgeraden om zelf na te denken vanuit je oude, starre en beperkende structuren. De vijfde fase: De gids gaat meer macht uitoefenen. De waarheid volgens zijn visie is perfect en elke imperfectie dient bestreden te worden. Af en toe maakt de goeroe opmerkingen tussendoor waarin hij zijn verborgen agenda toont. De groepsleden, die al niet meer helemaal begrijpen wat de verlichte man bedoelt, merken niet meer op dat hij af en toe ook dingen zegt, waar ze het eigenlijk niet helemaal, of helemaal niet, mee eens zijn. Langzaam kneedt hij de groep, zodat ze met een heel zuiver geloof niet helemaal zuivere dingen gaan doen. Steeds meer gebruikt hij zijn autoriteit om bepaalde regels te stellen. Alle imperfectie ligt bij mensen die zijn regels niet volgen, want zijn ideaal is perfect. De zesde fase: Er wordt een onvrijwillige bijdrage gevraagd voor de reis. Leden van de groep moeten een geldelijke bijdrage en arbeid gaan leveren aan het bereiken van het doel en het voortbestaan van de groep. De zevende fase: Iemand wil voortijdig uitstappen. Iemand die zich niet langer prettig voelt bij het strakke regime van de leider en die eruit wil stappen, wordt neergezet als een zwakkeling, als een teleursteller, als een loser en vooral een verrader. Het verraad wordt door elk lid van de groep gevoeld en uitgesproken in het gezicht van de verbreker van de groepsverbinding. Ze nemen die persoon kwalijk dat hij of zij het gemeenschappelijke doel van perfectie loslaat. De vernedering van het uit de achterdeur werken van de subversieveling, is een waarschuwing voor alle mensen die denken aan stoppen. De rijen worden weer gesloten en met een feestje wordt de groepsband weer aangehaald.
|
|
|